Maqolalar

None

O’zbekiston Respublikasida sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish tartibi 2001-yil 29-avgustda qabul qilingan 258-II-son “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to’g’risida” Qonuni bilan tartibga solinadi. Shuningdek, mazkur munosabatlarda O’zbekistob Respublikasi Markaziy bank boshqaruvining 2020-yil 13-apreldagi Adliya vazirligidan 3229-son bilan ro’yxatdan o’tkazilgan “O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitob to’g’risidagi nizomni tasdiqlash to’g’risidagi qarori bilan tasdiqlangan O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to’g’risidagi Nizom qoidalari ham zarur bo’ladi.

Mazkur Qonunning  8²-moddasi 1-qismiga ko’ra ijro etuvchi organlar sifatida Bosh prokuratura huzuridagi Majburiy ijro organlari majburiy ijro etuvchi organ hisoblandi.

 Undiruvchi qarzdor yuridik shaxsdan pul mablag’larini undirish to’g’risidagi ijro hujjatini Majburiy ijro organiga majburiy ijro etish uchun tadqim etayotganda, ijro hujjatining asl nusxasi bilan bir qatordan ijro hujjati qarzdorning xizmat ko’rsatuvchi bankiga ijrosini ta’minlash uchun taqdim etilganligini tasdiqlovchi hujjatni ilova qilishi lozim. [Asos: Qonunning 8³-modda 1-qism 1-bandi]. Mazkur hujjat ilova qilinmaganda ijro hujjati Majburiy ijro organi tomonidan qaytariladi.

Amaliyotdan mazkur normaning ishlash mexanizmi quyidagicha.

Misol uchun “AAA” MCHJ va “BBB” AJ o’rtasidagi iqtisodiy nizo natijasidan sud “AAA” MCHJ foydasiga “BBB” AJ dan 100 mln so’m miqdorda pul mablag’larini undirish to’g’risida hal qiluv qarori qabul qildi deylik.  Sudning hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirgandan keyin sud tomonidan undiruvchi (“AAA” MCHJ) ga ijro varaqasining asl nusxasi beriladi. Iqtisodiy protsessual kodeksining 335-moddasiga ko’ra ijro varaqasi undiruvchiga sud hujjatini majburiy ijro etish huquqini taqdim etuvchi hujjat, ya’ni ijro hujjati hisoblanadi. “AAA” MCHJ ijro varaqasini olgandan keyin, quyidagi harakatlarni amalga oshiradi:

1. Inkasso topshiriqnomasini tayyorlash bosqichi. Avvalo, mazkur ijro varaqasidagi ma’lumotlar asosida 3 nusxada inkasso topshiriqnomasi to’ldiradi; Inkasso topshiriqnomasi Jamiyatning direktori va bosh buxgalteri, agar bosh buxgalteri bo’lmasa bank operatsiyalari bo’yicha ikkinchi imzo huquqi berilgan shaxs tomonidan imzolanib, Jamiyatning muhri bosiladi.  

2. Inkasso topshiriqnomasini tasdiqlatish bosqichi. Inkasso topshiriqnomasi undiruvchining, ya’ni jamiyatning xizmat ko’rsatuvchi banki tomonidan topshiriqnoma rekvizitlari to’g’ri ekanligi tekshirilgach, bankning ma’sul xodimga biriktirilgan shtampi bilan tasdiqlanadi.

3. Inkasso topshiriqnomasini topshirish bosqichi. Shundan so’ng, “AAA” MCHJ qarzdor “BBB” AJ banki nomiga (odatda boshqaruvchisiga) inkasso topshiriqnomasini ijro etish uchun qabul qilish va ijro etilganligi yuzasidan javob xati berish to’g’risida xat yozadi. Mazkur xat direktor tomonidan imzolanib jamiyat muhri bilan tasdiqlanadi. Agar mazkur xat jamiyat vakili tomonidan imzolanadigan bo’lsa, unga berilgan ishonchnomada aynan shu mazmundagi xatni yozish va imzolash vakolati maxsus nazarda tutilgan bo’lishi lozim. Odatda mazkur tartibga roiya qilmasdan taqdim etilgan inkasso topshiriqnomalar bank tomonidan qaytariladi.

4. Inkasso topshiriqnomasini bankka taqdim qilish bosqichi. inkasso topshiriqnomasini ijro etish uchun qabul qilish va ijro etilganligi yuzasidan javob xatga ijro varaqaning asl nusxasi va inkasso topshiriqnomasining asl nusxasini ilova qilingan holda qarzdorning bankiga direktor tomonidan olib borilishi lozim bo’ladi. Agar mazkur hujjatlar jamiyat vakili tomonidan olib borib topshirilsa, uning ishonchnomasida inkasso topshiriqnomasini ijroga topshirish vakolati alohida nazarda tutilgan bo’lishi lozim.

5. Inkasso topshiriqnomasini ijro etish bosqichi. qonunchilikka muvofiq qarzdorning banki inkasso topshiriqnomasini u olingan kudan keyingi kundan kechikirmay ijro etishi lozim. Agar qarzdorning hisobvarag’ida pul mablag’lari yo’qligi yoki yetarli emasligi sabab topshiriqnomni ijro etish imkoni bo’lmasa, bank xodimi tomonidan inkasso topshiriqnomasining orqa tarafiga bu holati qayd qilib, imzo va muhr bilan tasdiqlanadi.

6. Inkasso topshiriqnomasini ijro etish imkoni bo’lmaganda qaytarish. Agar inkasso topshiriqnomasini qarzdorning hisobvarag’ida mablag’ yo’qligi sabab to’liq yoki qisman ijro etish imkoni bo’lmaganda, undiruvchi qarzdorning bankiga ijro varaqa va inkasso topshiriqnomasini ijrosiz qaytarish to’g’risida xat yuboradi. Bunga javoban bank inkasso topshiriqnomasini ijro etishning imkoni bo’lmaganligi to’g’risida javob xatini ijro varaqaning asl nusxasi, inkasso topshiriqnomasining asl nusxasi bilan birga undiruvchiga yuboradi.

7. Ijro hujjatini majburiy ijro etish uchun taqdim qilish. Ijro varaqaning asl nusxasini qabul qilib olgan undiruvchi ijro varaqani majburiy ijro etish to’g’risida tegishli Majburiy byuro organiga ariza yozadi va unga ijro varaqasing asl nusxasini, bank tomonidan ijro varaqasi va inkasso topshiriqnomasi ijro etish uchun qabul qilinganligi, shuningdek, uni ijro etishning imkoni bo’lmaganligi to’g’risidagi javob xatlarini ilova qiladi.

8. Ijro ishi yuritishning boshlanishi. Majburiy byuro organi ijro ishi yuritishni qo’zg’atish  to’g’risida qaror qabul qiladi va qaror nusxasini undiruvchiga ham yuboradi (agar undiruvchi arizani barcha talablarga rioya etgan holda bergan bo’lsa)

9. Majburiy ijro etish bosqichi. Bunda barcha ijro harakatlari davlat ijrochisi tomonidan amalga oshiriladi va qarzdordan pul mablag’larini undirishning qonun yo’lq qo’ydigan barcha choralari ko’riladi.